Tym razem kontynuując cykl postów prezentujących eksponaty znajdujące się na wystawie „Dziedzictwo przeworskich Bożogrobców”, przedstawiamy XVIII-wieczny kielich używany niegdyś przez Kanoników Regularnych Grobu Bożego w Przeworsku. Przypomiamy, że wystawę obejrzeć można do końca listopada w Galerii „Magnez” przy przeworskim muzeum.
W epoce staropolskiej wierni wyrażali swoją religijność poprzez fundowanie elementów wyposażenia kościoła, szat i naczyń liturgicznych. Składane dary miały często charakter wotum – błagalnego lub dziękczynnego w związku z zyskaniem upragnionej łaski. Mieszczanie naśladowali w tych gestach szlachtę, manifestującą w ten sposób swój status. Na wystawie „Dziedzictwo przeworskich Bożogrobców”, prezentowany jest XVIII-wieczny kielich z blachy mosiężnej, złocony, używany niegdyś przez Kanoników Regularnych Grobu Bożego w Przeworsku. O pochodzeniu naczynia mówi napis umieszczony wewnątrz jego stopy – „Sophia Czerwinska Vidua obtulit Ecclesiae Prevorscensi Parochiali Anno D[omi]ni 1773 in Mense N[ovem]bris ad M[aiorem] D[ei] G[loriam]” (Zofia Czerwińska, wdowa, ofiarowała kościołowi przeworskiemu parafialnemu roku Pańskiego 1773 w miesiącu listopadzie, na większą chwałę Bożą).
Wszystkie elementy kielicha – czasza, nodus (zgrubienie na trzonie) i stopa – pokrywa ornament małżowinowo-chrząstkowy, charakterystyczny dla sztuki rokokowej. Czasza dekorowana jest wyobrażeniami „Arma Christi”, czyli narzędzi Męki Pańskiej. Warto zauważyć, że w przeworskim kościele Bożogrobców są one również obecne na łuku tęczowym. Na stopie umieszczono wizerunek św. Sebastiana, męczennika (zm. ok. 304 r.), który cieszył się szczególną czcią w XVIII-wiecznym Przeworsku.
Sposób przedstawienia świętego na przeworskim kielichu odnosi się do jego tradycyjnej ikonografii, ilustrującej okoliczności męczeństwa Sebastiana. Jako dowódca przybocznej straży Dioklecjana wypomniał cesarzowi okrucieństwo wobec prześladowanych chrześcijan. Za obrazę władcy został przywiązany do drzewa i przeszyty gradem strzał.
O kulcie świętego w środowisku przeworskich Bożogrobców świadczy ołtarz z obrazem Sebastiana, znajdujący się w północnej nawie świątyni. Zazwyczaj ukazywany w towarzystwie św. Fabiana, papieża, lub św. Rocha, na przeworskim obrazie przedstawiony został ze św. Walentym, ówczesnym patronem diecezji przemyskiej. Mieczysław Skrudlik przypisywał autorstwo dzieła o. Franciszkowi Lekszyckiemu (1600-1668), bernardyńskiemu malarzowi. Niezależnie od tego, kim był twórca, przedstawiając św. Sebastiana, wzorował się na obrazie Gerarda Seghersa, flamandzkiego artysty, żyjącego w latach 1591-1651.
Szymon Wilk