W poprzednim wydaniu „Gazety Jarosławskiej” przedstawiliśmy działalność Stowarzyszenia, związaną z realizacją filmów dokumentalnych, upamiętniających osoby i wydarzenia z lokalnej historii naszego powiatu. Obecnie chcielibyśmy podsumować nasze działania w zakresie upamiętniania miejsc Pamięci Narodowej w formie tablic okolicznościowych.
Dzięki współpracy członków Stowarzyszenia ze Związkiem Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych w Jarosławiu w 2017 roku na budynku dworca PKP umieszczono tablicę według projektu artysty rzeźbiarza Stanisława Lenara, poświęconą pamięci mieszkańców ziemi jarosławskiej, więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych. Tablica ma ścisły związek z dniem 14 czerwca, kiedy to przypada rocznica pierwszego transportu do KL Auschwitz oraz Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady. Została sfinansowana ze środków Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej. Tablicę odsłonił Kazimierz Kopeć, ostatni żyjący więzień niemieckich obozów pochodzący z Jarosławia. Obecnie pod tablicą na pl. Więźniów KL Auschwitz, odbywają się coroczne uroczystości z udziałem władz, samorządowych, wojska i lokalnej społeczności. W 2020 roku uroczystości zostały połączone z otwarciem stałej wystawy w piwnicach Powiatowego Urzędu Pracy, gdzie w latach 1939-1944 mieściła się katownia gestapo. Wystawa przygotowana przez Instytut Pamięci Narodowej oddział w Rzeszowie ilustruje lata okupacji Jarosławia i poświęcona jest pamięci ofiar niemieckiego terroru.
Z inicjatywy Stowarzyszenia i przy wsparciu ówczesnego starosty jarosławskiego Tadeusza Chrzana w listopadzie 2018 roku na Starym Cmentarzu w Jarosławiu odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci kpt. Serafina Dobrzańskiego, który we wrześniu 1914 roku poprowadził do Krakowa, do Legionów Polskich, młodych mieszkańców Jarosławia i okolic. Przedwojenna prasa pisała o nim „prawdziwy, stuprocentowy legionista”. Tablica, która została umieszczona na nagrobku kapitana w 100. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości jest hołdem złożonym przez nasze pokolenie zarówno kpt. Serafinowi Dobrzańskiemu, jak również wszystkim mieszkańcom Jarosławia i okolic, którzy walczyli o swoją Ojczyznę.
We wrześniu 2019 roku na zabytkowym budynku „starej rzeźni”, pochodzącym z przełomu XIX i XX wieku umieszczono tablicę pamiątkową, poświęconą sześciu mieszkańcom Jarosławia, rozstrzelanym przez żołnierzy Wehrmachtu w dniu 11 września 1939 r. Wydarzenia te miały miejsce zaledwie kilka godzin po przekroczeniu Sanu i wkroczeniu do Jarosławia armii niemieckiej. Jarosławskie Stowarzyszenie „Ocalić Przeszłość dla Przyszłości” dotarło do świadków tych tragicznych wydarzeń sprzed 80 lat, Dzięki staraniom Stowarzyszenia została ufundowana przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, pamiątkowa tablica na budynku dawnej miejskiej rzeźni przy ul. Nad Sanem, gdzie ukrywali się rozstrzelani jarosławianie. Uroczystości miały wyjątkową oprawę dzięki Wojskowej Asyście Honorowej, wystawionej przez 14 Dywizjon Artylerii Samobieżnej, pocztom sztandarowym oraz licznie zgromadzonym gościom. Na uroczystości głos zabrał syn jednego z rozstrzelanych i świadek tamtych wydarzeń, 91-letni Zdzisław Stankiewicz, który w emocjonalnych słowach przypomniał historię, jako jej jedyny żyjący naoczny świadek. Wspomniał, że jest dumny z tego, że w miejscu, gdzie kiedyś byli niemieccy żołnierze, stoją dziś przedstawiciele wojska polskiego. Tablica odsłonięta w 80. rocznicę wybuchu II wojny ma być wiecznym świadectwem heroizmu mieszkańców Jarosławia ale też przestrogą dla przyszłych pokoleń. Ma wskazywać i przypominać, do czego prowadzi pogarda, nienawiść, rasizm, nacjonalizm i przekonanie o wyższości jednych ludzi nad drugimi. Ocalenie tej wiedzy od zapomnienia wydaje się być powinnością naszych czasów.
cdn.
Jarosławskie Stowarzyszenie „Ocalić Przeszłość dla Przyszłości”