Dlaczego trzeba oblewać się wodą na Wielkanoc, wyjaśnia Katarzyna Ignas, etnograf i kustosz muzealny Muzeum w Przeworsku.
W Poniedziałek Wielkanocny kawalerowie oblewali dziewczęta wodą „na zdrowie”. Rodzice oblewali wodą dzieci „aby rosły”, a gospodarz oblewał gospodynię „na urodzaj w polu” i „żeby krowa dobrze się doiła”. Oblewano się wodą, czerpano wiadrami wodę ze studni, pławiono dziewczęta w korytach przy studniach, niekiedy w rzekach, strumykach i stawach, z drewnianych konewek nabierano wodę sikawkami wykonanymi z gałązek dzikiego bzu. Chłopcy oblewali wodą, zaś dziewczęta odwdzięczały się obdarowując ich jajkami i pisankami, częstując jedzeniem i alkoholem, gdyż oblanie wodą było wyrazem sympatii. Często bywało, że stawało się ono początkiem oficjalnych zalotów.
Oblewanie wodą w okresie wiosennym było przykładem praktyk magii naśladowczej i kontaktowej, wpisanych w archaiczny światopogląd społeczeństw rolniczych. Magia ta polegała na założeniu o istnieniu związku pomiędzy człowiekiem i światem zewnętrznym oraz wierze w możliwość oddziaływania człowieka na przyrodę przez odpowiedni system praktyk. Zabieg oblania kobiety przez mężczyznę miał spowodować, że na ziemię spadnie deszcz, że nie zabraknie wody roślinom posianym i zasadzonym w ziemi. Z kolei przez kontakt z przedmiotem niosącym określone cechy, cechy te udzielają się – a więc oblanie wodą niezbędną do życia spowoduje że człowiek będzie zdrowy, odrodzony.
Rozlewanie, wylewanie wody miało na celu zapewnienie roślinom dostatecznej ilości wody na wiosnę, a więc w okresie kiedy woda jest niezbędna do ich rozwoju. W tym samym celu w Niedzielę Wielkanocną kropiono przy pomocy palm wodą święconą ziemię czy oblewano lub uderzano palmą krowy. Wierzono, że przez oblanie wodą młodej kobiety, następuje pobudzenie i wzmocnienie sił witalnych i płodności. Uważa się również, że oblewanie wodą stanowiło symboliczny akt oczyszczenia: pozbycia się zła utożsamianego z zimą i ciemnością, rozpoczęcia nowego życia na wiosnę.
W Sieteszy w Przeworskiem, o północy z Wielkiego Czwartku na Wielki Piątek, młodzież pali ognisko i oblewa się nawzajem wodą z cudownego źródełka św. Antoniego, która ma właściwości lecznicze i hartujące. Wodę ze źródełka zabierano w kankach do domu, aby domownicy obmyli się nią przed świtem „zanim obudziły się ptaki”. Wczesnym rankiem w Wielki Piątek dziewczęta obmywały twarz w wodzie w rzece lub strumyku, co miało im zapewnić urodę i gładką cerę.
Deszcz to marzenie gospodarza i rolnika po zasianiu i zasadzeniu. Zatem, skoro wedle starodawnych wierzeń, możemy wpłynąć pozytywnie na wegetację, to koniecznie należy przestrzegać tradycji Oblewanego Poniedziałku!
Fot. Gorzyce – tradycja oblewanego poniedziałku.