Na zakończenie wystawy łowieckiej Na chwałę polskiego łowiectwa. 70 lat Koła Łowieckiego „Bażant” w Przeworsku.
Ojczyzną bażanta jest Azja, w Europie hodowany dopiero w XIX w. Obecnie bażanty najchętniej bytują w laskach, leśnych remizach, unikają głębi lasów. Ich ulubionym siedliskiem są lasy mieszane, koniecznie ze zbiornikiem wodnym (mokradłami, stawem, rzeką) w pobliżu, otoczone polami uprawnymi.
Bażant żywi się nasionami krzewów, jagodami leśnymi, mrówczymi jajami, wszelkimi owadami, nasionami zbóż i chwastów oraz trawą. Lubi kukurydzę i pszenicę. Zjada ślimaki, dżdżownice, larwy owadów i stonki, przez co bażanty mają przychylność rolników.
U bażantów występuje wyraźny dymorfizm płciowy – samiec kogut jest większy od samicy kury bażancicy, ma dłuższy ogon i kolorowe upierzenie, czyli płaszcz. Oczy „zierniki” bażanta ozdobione są czerwonymi brwiami „różami”. Nogi bażanta to cieki albo zgrzebła. Podrywający się do lotu kogut wydaje charakterystyczny silny i dźwięczny głos – pianie „khok, khok, khok”, kura zaś cicho pogwizduje.
Bażant wymaga szczególnie troskliwej opieki, gdyż ma wielu wrogów (np. kuny, jastrzębie, kruki) i jego zmysły nie są nadzwyczaj rozwinięte. Urządzano więc specjalne bażanciarnie/bażantarnie, czyli ostoje zapewniające bażantom schronienie i żerowisko. W odgrodzonej bażanciarni prowadzony jest sztuczny wylęg i wychów bażantów. Pieczę nad bażantami w bażanciarni powierzano bażantnikowi. Na terenie okręgów łowieckich Ordynacji Przeworskiej prowadzone były dwie bażanciarnie: w lasku Borek w Nowosielcach i w lasku Dębrzyna w Grzęsce – Świętoniowej.
Wśród bażantów występuje około 40 odmian, z czego kilka sprowadzonych do nas i tu w drodze krzyżówki, dały obecnego bażanta łownego. Podstawowe odmiany to bażanty kolchijskie: kaukaski, mongolski i obrożny.
Okres godowy bażantów to toki trwające od połowy marca do końca maja. W tym czasie koguty starają się przypodobać kurom i zgromadzić ich wokół siebie jak najwięcej. Toki przypominają turnieje, gdy koguty głośno pieją (grają), stroszą pióra, unoszą pierś i trzepocą skrzydłami. Na bażanty koguty poluje się zimą, kury objęte są całoroczną ochroną. Polowanie odbywa się z psem, z naganką lub na deptaka. Nie wolno strzelać do bażanta cieknącego, tj. uchodzącego pieszo lub siedzącego na gałęzi. Strzela się do bażantów w locie.
Mięso z bażanta jest chude i bardzo wartościowe. Przygotowanie potraw z bażanta wymaga jednak wprawy i kulinarnego kunsztu. Do najpopularniejszych dań z bażanta należą: rosół, consommé czyli wywar, pieczeń z bażanta, bażant faszerowany, bażant duszony, bażant z rożna.
Katarzyna Ignas
Muzeum w Przeworsku