dav

Z cyklu „Cudze chwalicie, Jarosławia nie znacie”: Tablica cesarza Józefa II

Przed wprowadzeniem reform cesarz Józef II objeżdżając Galicję, chciał poznać dokładnie cały kraj i zbadać co i gdzie da się z niego zabrać. Pierwszy raz w Jarosławiu był 19 lipca 1773 roku. Do naszego miasta podróżował przez Koszyce, Lesko, Sanok, Brzozów, Dynów, Dubiecko i Pruchnik. Przed rynkową kamienicą nr 2 był witany przez władze miasta i duchowieństwo wraz z mieszczaństwem. W kamienicy cesarz zatrzymał się na nocleg. Jest to pierwsza kamienica w Rynku (nr 1 posiada Ratusz), sąsiadująca po prawej stronie z halą targową, pochodząca z lat 30 XVII wieku, przebudowana w XIX wieku.

Widokówka z 1905 r z widoczną oryginalną tablicą po lewej stronie nad wejściem

Obecne dwie kamienice nr 2 i 3 do XVIII wieku stanowiły jedną kamienicę renesansową z podcieniami, zakończoną attyką. W XVII wieku mieściła się tu główna gospoda jarmarczna dla przyjeżdżających kupców. W wyniku koligacji rodzinnych Mucharskich i Drużyckich, zamieszkujących w niej, w połowie XVIII wieku nastąpiła przebudowa i podział na dwie kamienice. Przez dłuższy czas w kamienicy działał sklep korzenny Antoniego Tumidajskiego, w którym był skład win, wódek, rumu i koniaków itp. (jak na widokówce z epoki, wydanej w 1905 roku przez fotografa Tenzera w Jarosławiu). Na frontowej ścianie budynku umieszczono pamiątkową, drewnianą tablicę. Na kartuszu w obramieniu ze stylizowanych liści i zwieńczonych okiem Opatrzności występuje napis informujący o zaszczycie, jaki spotkał właściciela domu z racji tego, że zatrzymał się w niej na nocleg cesarz Józef II. W 1974 roku Ludmiła Tumidajska podarowała oryginalną tablicę do zbiorów muzealnych. Obecna umieszona w tym samym miejscu to kopia, zamontowana przez właściciela podczas ostatniego remontu. Bez wątpienia jako całość uzupełnia cenne wartości historyczne jarosławskich rynkowych kamienic. Z Jarosławia cesarz udał się do Lwowa. Po raz drugi podróżował jeszcze po Galicji w 1780 roku, nie zatrzymując się już w naszym mieście. Do 1889 roku na budynku dawnej szkoły im .księżnej i wojewodziny wołyńskiej Anny Ostrogskiej, od frontu znajdował się łaciński napis na cześć władców: „Cesarską chwałą Marii Teresy i Józefa II ta budowla dla nauk wyzwolonych została zbudowana”.W tamtym okresie był to budynek parterowy, obecnie jest jednopiętrowy. Wizyta cesarza Józefa II nie wpłynęła na poprawę spraw miejskich. W wyniku wprowadzenia reformy józefińskiej między innymi odebrano miastu część poprzednich uprawnień. Jarosław utracił również kilka cennych obiektów sakralnych. W następnym odcinku o pewnym radnym miejskim, który chciał opasać miasto plantami.

Jerzy Czechowicz