„Madonna z Dzieciątkiem”, obraz zagrabiony w 1940 r. z Pałacu Lubomirskich w Przeworsku, po latach wraca do Polski. To pierwsza w historii polska strata wojenna odnaleziona na Dalekim Wschodzie.
W ubiegłym tygodniu minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński poinformował, że obraz wystawiony na aukcji w styczniu 2022 r., powraca do Polski na mocy porozumienia zawartego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP z japońskim domem aukcyjnym Mainichi Auction Inc. Szef resortu kultury podkreślił, że dom aukcyjny po zapoznaniu się z historią dzieła i jego losami, w porozumieniu z posiadaczem obrazu „Madonna z Dzieciątkiem” zdecydował się zwrócić dzieło do Polski bez żadnych kosztów. Uroczystość przekazania dzieła stronie polskiej odbyła się 31 maja w Ambasadzie RP w Tokio.
Trafi do Wrocławia
Historia obrazu „Madonna z Dzieciątkiem” do pewnego momentu jest podobna do historii wielu innych strat wojennych. Dzieło znajdowało się pod pozycją nr 145 na słynnej liście sporządzonej w 1940 r., zawierającej 521 najcenniejszych obiektów, wśród których była m.in. „Dama z gronostajem” Leonarda da Vinci. Bezpośrednio po wojnie duża część zabytków z tej listy powróciła do Polski. Jak zaznaczył minister kultury, „Madonna z Dzieciątkiem” to drugie dzieło z tej listy, które od tamtego czasu wraca do Polski.
W styczniu 2022 r. pracownik Departamentu Restytucji Dóbr Kultury MKiDN odnalazł na aukcji w Tokio obraz pt. „Madonna z Dzieciątkiem” przypisywany włoskiemu artyście Alessandro Turchiemu (1578-1649) datowany na koniec XVI lub początek XVII w. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego nawiązało dialog z domem aukcyjnym mający na celu ustalenie proweniencji obrazu i zidentyfikowanie jego tożsamości. Polscy eksperci przeprowadzili oględziny, a następnie przekazali stronie japońskiej wniosek restytucyjny i analizę potwierdzającą tożsamość obrazu.
– „Madonna z Dzieciątkiem” pochodzi z kolekcji Lubomirskich z Przeworska. Obraz najprawdopodobniej przekażemy do budowanego w tej chwili we Wrocławiu Muzeum Książąt Lubomirskich. Tę inwestycję realizuje Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Być może wcześniej pokażemy dzieło również w Muzeum Regionalnym w Przeworsku – przekazał P. Gliński.
Odrobina historii…
Pierwszym znanym archiwalnym dokumentem potwierdzającym obecność w polskich zbiorach obrazu pt. „Madonna z Dzieciątkiem” jest „Spis obrazów olejnych, rycin i medalionów oraz broni w pałacu Henryka Lubomirskiego w Przeworsku” z 1823 roku. W dokumencie wskazano wcześniejszego właściciela dzieła, jakim był Stanisław Kostka Potocki. Najprawdopodobniej zakupił on obraz w czasie jednej ze swoich licznych podróży do Włoch pomiędzy rokiem 1772 a 1797. W momencie wybuchu II wojny światowej dzieło znajdowało się w pałacu Lubomirskich w Przeworsku, który znalazł się wówczas pod okupacją niemiecką. Podstawę przeworskich zbiorów stanowiła galeria obrazów, kolekcja rzeźb, zbrojownia oraz archiwum rodowe. W czasie II wojny światowej obraz został wywieziony do Niemiec, gdzie ślad po nim zaginął. Pod koniec lat 90. XX wieku dzieło zostało sprzedane na aukcji w Nowym Jorku, później trafiło do Japonii.
DP/źródło fot. MkiDN