Sytuacja w Ukrainie budzi niepokój i coraz więcej ludzi zastanawia się, czy gdyby doszło do takiego dramatu u nas są przygotowane miejsca, w których można się ukryć. Służby zapewniają, że systemy alarmowania są w pełni sprawne, a schronów nie mamy. Każdy powinien więc liczyć na siebie. Najbezpieczniejszymi miejscami schronienia będą pomieszczenia podziemne. W domu trzeba wybierać miejsca znajdujące się jak najdalej okien i jak najbliżej drzwi.
Mieszkańcy ukraińskich miast ukrywają się przed bombardowaniem i ostrzałem rakietowym w schronach oraz odpowiednio przygotowanych miejscach dających osłonę przed wybuchami. Informacje o miejscach ukrycia są ogólnie dostępne, zostały wywieszone m.in. na klatkach schodowych. Zapytaliśmy, jak w powiecie jarosławskim i przeworskim jesteśmy przygotowani do sytuacji kryzysowych i czy są przygotowane miejsca mogące służyć jako schrony.
Schrony i alarmy
Pytania skierowaliśmy do Powiatowych Centrów Zarządzania Kryzysowego w Jarosławiu i Przeworsku, czyli jednostek odpowiedzialnych na poziomie powiatu za koordynowanie działań służb w przypadku tragedii wynikających z przyczyn naturalnych oraz zagrożeń spowodowanych przez działanie człowieka, w tym wynikających z działań wojennych.
Zapytaliśmy, czy w obu powiatach są schrony lub miejsca mogące służyć ochronie mieszkańców w przypadku zagrożeń związanych z działaniami wojennymi. Jeśli tak, to jakie, gdzie i ile osób mogą pomieścić oraz czy są przygotowane do użycia. Drugą kwestią było wyjaśnienie jak działa system alarmowania i ostrzegania? Czy w przypadku pojawienia się zagrożenia oprócz syren alarmowych, stosowane będą inne metody powiadamiania? Jeśli tak, to jakie sposoby przewidziano?
PCZK z Jarosławia poinformowało, że system ostrzegania alarmowego jest w pełni sprawny i co roku testowany w ramach ćwiczeń. Oprócz tego systemu, informacje i komunikaty anonsowane są za pośrednictwem Internetu (strona, profile społecznościowe), afiszy i obwieszczeń oraz – w razie potrzeby – komunikatów w mediach. Ostatnio ten system informacyjny był sprawdzany podczas ćwiczeń zorganizowanych przez PCZK w maju 2021 r. Po informacje dotyczące schronów centrum kryzysowe odesłało do Urzędu Miasta Jarosławia. Tam pracownik zajmujący się tymi sprawami stwierdził, że udzieli informacji, ale pytanie musi przejść drogę służbową, czyli należy je zadać burmistrzowi lub jego służbom odpowiedzialnym za przepływ informacji do mediów. – Niestety w Jarosławiu nie mamy ogólnodostępnych schronów dla mieszkańców – dowiedzieliśmy się ostatecznie.
Z PCZK w Przeworsku otrzymaliśmy zbliżoną odpowiedź. Też zapewniają, że system ostrzegania jest sprawny i testowany, a schronów nie ma.
Schrony przestały formalnie istnieć razem z wprowadzeniem zmian uchylających przepisy wykonawcze dotyczące obrony cywilnej w ustawie o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Wcześniej te sprawy regulowało zarządzenie RM z 1993 r. dotyczące obrony cywilnej. Schrony istniejące w okresie zimnej wojny zmieniły swoje przeznaczenie albo zostały przebudowane lub zapomniane. Warto zaznaczyć, że według danych sprzed kilkunastu lat w Polsce było 91 schronów przeciwatomowych, z tego aż 90 na Podkarpaciu. Mogły pomieścić ponad 11 tys. osób. Dzisiaj o nich zapomniano. Jedynym znanym w Rzeszowie jest Schron „Marysieńka” na osiedlu Wilkowyja. Powstał w latach 50-tych i mogło w nim przetrwać 58 osób przez 3 tygodnie. Dziś jest obiektem zabytkowym i można go tylko pozwiedzać.
Sygnały alarmowe
Sposób alarmowania w sytuacjach kryzysowych jest jednolity w całym kraju. Według opisu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji sygnały alarmowe i ostrzegawcze przekazywane są przez syreny alarmowe oraz środki masowego przekazu – radio i telewizję. Mogą być wykorzystywane także inne sposoby informowania ludności np. wiadomościami tekstowymi (SMS) poprzez sieć telefonii komórkowej, megafony oraz powiadamianie od domu do domu.
Alarm ogłaszany jest w przypadku wystąpienia zagrożeń trzyminutowym sygnałem modulowanym. Odwoływany jest przez trzyminutowy sygnał ciągły.
– Jeżeli usłyszysz dźwięk syreny alarmowej, włącz radio lub telewizor na lokalną stację, słuchaj komunikatów o zagrożeniu i postępuj zgodnie z poleceniami. Sprawdź miejsca pobytu domowników i osób z najbliższego otoczenia, poinformuj ich o niebezpieczeństwie. Gdy jesteś poza domem, skontaktuj się z najbliższymi, informując ich o sytuacji, miejscu swego pobytu oraz o sposobie dalszego kontaktowania się. Nie wpadaj w panikę, dawaj przykład rozumnych zachowań – zaleca ministerstwo.
RSO
Regionalny System Ostrzegania to darmowa, powszechna i obejmująca całą Polskę usługa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz wojewodów umożliwiająca powiadamianie obywateli o zagrożeniach. Umieszczane są w nim różnego rodzaju komunikaty, w tym ostrzeżenia meteorologiczne oraz hydrologiczne i mapka prezentująca stan wód na najistotniejszych wodowskazach polskich rzek. W systemie generowane są też inne ostrzeżenia odwołujące się do miejscowych zagrożeń np. wypadków drogowych. Komunikaty przekazywane są w telewizji, aplikacja mobilnych systemów Android, iOS, Windows Phone.
Komplet informacji o systemie znajdziemy na https://www.gov.pl/web/mswia/regionalny-system-ostrzegania.
Pełne informacje o sygnałach alarmowych i postępowaniu po ich ogłoszeniu są na https://www.gov.pl/web/mswia/alarmowanie-i-ostrzeganie
Jak się przygotować?
W przypadku zagrożenia sytuacją kryzysową resort spraw wewnętrznych zaleca, by w każdym domu mieć apteczkę z gazą opatrunkową, bandażami, taśmami przylepnymi, plastrami z opatrunkiem, nożyczkami, chustą trójkątną, kocem ratowniczym, termometrem, środkami aseptycznymi, lekami przeciwbólowymi, aspiryną, węglem aktywowanym, mydłem, rękawicami lateksowymi oraz zapasem lekarstw na przewlekłe choroby członków rodziny. Należy też mieć latarkę, a nawet świece i zapałki. Zapasowe źródło energii do telefonu komórkowego, gaśnicę lub koc gaśniczy, worki foliowe, mocną taśmę klejącą, wodę w plastikowych butelkach, paczkowaną żywność o długim okresie przydatności do spożycia (np. konserwy mięsne, płatki śniadaniowe, zupy w proszku), podstawowe narzędzia (młotek, kombinerki, śrubokręt, ostry nóż, siekiera) oraz zapasowe klucze do domu i samochodu. W instrukcjach i poradach MSWiA znajdziemy informacje o bezpiecznym zachowaniu w różnych miejscach i przypadkach zagrożeń.
erka/MSWiA, INP, UM Rzeszowa