W Galerii „Magnez” prezentowana jest obecnie czasowa wystawa jubileuszowa „50 lat Muzeum Pożarnictwa w Przeworsku 1974-2024”. Zachęcając do jej obejrzenia prezentujemy wspólnie z Muzeum wyjątkowe pamiątki na niej zebrane.
Prądownica numer 1 (nie mylić z prądnicą), czyli pierwszy eksponat w Księdze Muzealiów Technicznych Muzeum Pożarnictwa w Przeworsku. Wpisana w kwietniu 1984 roku, mosiężna prądownica datowana jest na przełom XIX i XX w. – to przykład podstawowego sprzętu gaśniczego. Prądownice mocowane są jako zakończenie węży tłocznych i służą do przetwarzania napływającej pod ciśnieniem wody w odpowiednie strumienie, zwane prądami gaśniczymi.
Składają się z metalowej rury zakończonej z jednej strony nasadą, a z drugiej strony pyszczkiem. Dzielą się na zwykłe, zamykane, uniwersalne, mgłowe i pianowe. Z prądownicy zwykłej woda wypływa w postaci zwartej, o dużej sile uderzenia i stosunkowo dużym zasięgu. Prądownice uniwersalne mogą wytwarzać strumienie prądów zwartych, kroplistych i tzw. tarcze wodne, chroniąc od żaru i iskier – prądownika, czyli osobę obsługującą prądownicę, kierującą i kontrolującą prąd gaśniczy. Prądownice mgłowe dzięki odpowiedniej głowicy rozbijają wypływającą wodę na mikroskopijnej wielkości kropelki, które jak mgła mogą unosić się w powietrzu. W specjalnej komorze lub dyszy prądownicy pianowej tworzy się piana gaśnicza, służąca do gaszenia cieczy palnych takich jak benzyna, olej, rozpuszczalniki, lakiery.
Cała kolekcja prądownic obejmuje ponad 50 sztuk, a najstarszymi w zbiorach Muzeum są datowane na przełom XIX i XX w. prądownice wodne zwykłe, które najprawdopodobniej pochodzą z terenów dawnej Galicji. Są też prądownice wyprodukowane przez Unię Strażacką we Lwowie, Związek Straży Pożarnych – Strażackie Biuro Techniczne w Warszawie, Zakłady Mechaniczne „Ursus” czy Spółdzielnię Pracy w Ustroniu. Wchodziły one w skład wyposażenia Ochotniczych Straży Pożarnych m.in. w Majdanie Sieniawskim, Niżatycach, Siedleczce, Roźwienicy. Od wzajemnego współdziałania poszczególnych elementów armatury wodnej w ogromnym stopniu uzależnione było szybkie i sprawne prowadzenie akcji gaśniczej.
Wojciech Kruk
Dział Historii Pożarnictwa Muzeum w Przeworsku