Według miejscowej tradycji 20 sierpnia 1381 roku pasterze szukając w lesie zabłąkanego bydła znaleźli na drzewie figurę Matki Boskiej Bolesnej z Panem Jezusem na kolanach. Odnalezione bydło ujrzeli klęczące wokół drzewa z figurą, którą otaczała jasna światłość. Pasterze byli przekonani o szczególnej łasce, jaka odznaczał Bóg statuę Bogurodzicy. Figura obecnie umieszczona jest w głównym ołtarzu oo. Dominikanów, autorstwa nieznanego pustelnika z XIV wieku. Rzeczoznawcy tematu oceniają i porównują ją do szkoły monachijskiej .Wiadomość ta szybko dotarła do miasta, skąd wyszła procesja z kapłanami na czele. Figura została umieszczona w kościele parafialnym, lecz nie taka była wola Boża. Następnej nocy figura z powrotem znalazła się na swoim poprzednim miejscu. W pobliżu zjawienia figury wytrysło źródło, z którego wodę uznano za cudowną. Początkowo źródlaną wodę używano do zaspokojenia spragnionych pielgrzymów, którzy zaczęli w to miejsce coraz liczniej przebywać i otrzymywać szczególne łaski. Wobec dużego zainteresowania cudownym źródłem, wodę ocembrowano. W XVIII wieku zanotowano 630 cudów i 25 wskrzeszeń. W 1752 roku ukończono budowę murowanej kaplicy w miejscu starej drewnianej. W roku 1865 roku w kaplicy wybudowano ołtarz z kopią figury Matki Boskiej z umarłym Jej synem, autorstwa rzeźbiarza Tomasza Kuleszy. Obecność w ołtarzu Aniołów ma przypominać fakt z czasów Chrystusa, kiedy to Anioł poruszał raz w roku wodę w sadzawce Betsaidzie w Jerozolimie i kto pierwszy wszedł do wody, odzyskiwał zdrowie. W 1941 roku Niemcy zamienili kościół na skład mąki. W tym czasie Figurę oraz Święty Sakrament przewieziono do „studzienki”, gdzie do 1942 roku odprawiano nabożeństwa Na ścianie kaplicy okupant umieścił napis” użycie wody ze studni, grozi utratą życia”. Jeżeli chodzi o zewnętrzną bryłę architektoniczną to jest ona zbudowana w kształcie ośmioboku, przykrytego kopułą z latarnią, czyli otworami oświetlającymi. Nad otworem drzwiowym umieszczona jest pamiątkowa płaskorzeźba z wizerunkiem figury na drzewie z okazji 200 lat pobytu oo. Dominikanów w Jarosławiu, z datą 1777- 1977. Wewnątrz po lewej stronie ołtarza napis: „Na wieczną pamiątkę fundatorowi tego ołtarza Jaśnie Wielmożnego Hr. Stanisławowi i Zofii Siemieńskim z Pawłosiowa ten kamień poświęca ks. Wincenty Maria Podlewski, przeor oo. Dominikanów w Jarosławiu, dnia 6 października 1885 r.” Kaplica Zjawienia z cudownym źródłem przy Bazylice oo. Dominikanów stanowi dużą wartość kultu i jest cennym zabytkiem, wkomponowanym w zachodnią część panoramy miasta. Spełnia też ważną misję w przeszło 600- letniej tradycji Maryjnej w Jarosławiu.
Jerzy Czechowicz