Dawniej wśród strażaków panowała duża dowolność w zakresie noszonych przez nich odznak honorowych nadawanych im przez poszczególne towarzystwa strażackie, wydziały powiatowe, rady gminne czy inne organizacje.
W 1896 r. Rada Zawiadowcza Krajowego Związku OSP podjęła uchwałę, na mocy której postanowiono nadawać honorowe odznaki członkom straży pożarnych za 20-, 25-letnią i dalszą co 5 lat, nieprzerwaną i ofiarną służbę strażacką. Uchwalony regulamin stwierdzał, że „honorową związkową odznakę otrzymać mogą tylko Ci strażacy, którzy co najmniej przez przeciąg 20 lat służyli nieprzerwanie, czynnie, wiernie i walnie przy tych korpusach ochotniczych straży pożarnych, które należą do Krajowego Związku”. Odznaki wręczane były bardzo uroczyście, w towarzystwie delegowanych przez Radę Zawiadowczą przedstawicieli.
W latach 30. XX w. i później wprowadzano i nadawano strażakom kolejne medale i odznaczenia, m.in. w 1926 r. ustanowiono Medale „Za zasługi dla pożarnictwa” – za wyróżniającą się działalność w czasie akcji ratunkowych, gorliwość i wybitne zasługi w długoletniej pracy na polu pożarnictwa. Od 1959 r. nadawano odznakę „Strażak Wzorowy” – czynnym członkom OSP z terenu powiatu za wzorową działalność, zaangażowanie i godną postawę społeczną, a od 1973 r. nadawano godność „Członka Honorowego Związku OSP” – osobom szczególnie zasłużonym dla rozwoju pożarnictwa i straży ochotniczych.
Honorowe odznaki, odznaczenia i medale strażackie miały bardzo duże znaczenie wychowawcze. Były nie tylko nagrodą dla zasłużonych i wytrwałych w służbie strażaków, ale także przyczyniały się do konsolidacji szeregów strażackich. Wyróżnieni odznakami, odznaczeniami i medalami stawali się przykładem dla pozostałej braci strażackiej, mobilizując swą postawą współtowarzyszy do wytrwałej i ofiarnej pracy dla społeczeństwa.
W zbiorach Muzeum Pożarnictwa w Przeworsku można zobaczyć ciekawą kolekcję pamiątkowych medali Leona i Jana Trybalskich, medali okolicznościowych OSP, medali za zasługi dla pożarnictwa, medali z zawodów strażackich, odznak za wysługę 5-65 lat, odznak wyszkolenia OSP, odznak absolwentów szkoły pożarniczej, odznak młodzieżowych drużyn OSP, dystynkcji członków OSP oraz wiele innych.
Wojciech Kruk
Dział Historii Pożarnictwa Muzeum w Przeworsku
Fot. zbiory muzeum