W związku ze zorganizowaną ostatnio konferencją pt. „Kultura i tradycja na Camino de Santiago” Muzeum w Przeworsku opisuje „Portret hiszpański”, eksponowany na co dzień w sypialni Pałacu Lubomirskich.
Jest to zakupiona w 1981 r. od Piotra Milnerowicza z Bydgoszczy, kopia portretu Infanta Don Carlosa (org. El infante don Carlos), brata króla Hiszpanii Filipa IV Habsburga. Portret w oryginale namalował Diego Velázquez, ok. 1626 r. (obecnie w zbiorach Muzeum Prado w Madrycie)
Don Carlos (Karol) (1607-1632) był młodszym o 2 lata bratem króla Filipa IV. Fizycznie bardzo podobny do króla, przez co wiele lat uważano, iż portret ten przedstawia Filipa. Karol urodził się jako drugi syn (piąte spośród ośmiorga dzieci) Filipa III – króla Hiszpanii i Portugalii (w drugim z tych państw panował jako Filip II) i jego żony królowej Małgorzaty. Młodszy syn króla nie pełnił na dworze żadnej szczególnej roli, poza towarzyszeniem bratu Filipowi IV podczas jego publicznych wystąpień. Od śmierci ojca 31 marca 1621 do 17 października 1629 r. tj. do czasu narodzin bratanka Baltazara Karola, infant Karol był następcą tronu. Zmarł bezżennie i bezpotomnie w wieku 25 lat.
Najwybitniejszy malarz hiszpańskiego baroku, Diego Rodriguez de Silva y Velázquez (1599-1660) pochodził z Sewilli, był uczniem malarza Francisco de Herrery. W roku 1623 dostał się na dwór królewski w Madrycie, wkrótce po objęciu tronu przez Filipa IV – władcy, który przeszedł do historii jako mecenas sztuki. Próbny portret króla, wykonany przez młodego sewilczyka, uzyskał tak powszechną aprobatę, że król Filip natychmiast mianował Velázqueza malarzem nadwornym. Na tym stanowisku pozostał Diego do końca życia. Przez pierwsze lata pobytu w Madrycie malował wyłącznie portrety – króla, członków rodziny królewskiej, ministrów, dygnitarzy. Sam Filip IV pozował artyście ponoć 34 razy. Tworząc portrety dworskie, stosował przede wszystkim dwa ujęcia: portrety – popiersia i portrety całopostaciowe, w których portretowani są przedstawieni w pozycji stojącej i blisko płaszczyzny obrazu. (W. Tomkiewicz, Piękno wielorakie. Sztuka baroku, Warszawa 1971 r.)
Don Carlos na portrecie przyjął postawę majestatyczną, a zarazem nonszalancką. W pustej przestrzeni, w delikatnym półcieniu, stoi ubrany w czarny błyszczący kaftan typu wams z kolistym płaszczem (peleryną) udrapowanym na lewym ramieniu, wokół szyi ułożona biała kreza z cienkiego płótna, czarne bufiaste spodnie wykończone koronkami i czarne pończochy, płytkie pantofle ozdobione rozetami z koronek. Na piersiach przerzucony na ukos modny złoty łańcuch, zaś na czarnej wstędze Order Złotego Runa (najwyższe odznaczenie państwowe Królestwa Hiszpanii). W dłoni prawej niedbale ściska skórzaną rękawiczkę, zaś dłonią lewą ubraną w rękawiczkę, trzyma czarny kapelusz.
Autorem kopii ze zbiorów Muzeum w Przeworsku jest prawdopodobnie Anton Raphael Mengs, malarz niemiecki żyjący w latach 1728-1779.
Źródło: Muzeum w Przeworsku
Fot. Kopia portretu Infanta Don Carlosa – Diego Velasqueza, w zbiorach Muzeum w Przeworsku.