Siekierka sprzed prawie 3 tysięcy lat oraz dwa kilkusetletnie żelazne topory trafiły do Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich. W zeszłym roku odkryli je członkowie Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjnego „Grupa Jarosław”. Znaleziska już wkrótce będzie można je oglądać na wystawie stałej.
Siekierka wykonana z brązu jest niezwykle cennym znaleziskiem. Natrafiono na nią w pobliżu Piwody.
– Siekierka jest niestety uszkodzona. Zachowało się ostrze z fragmentem partii środkowej (tzw. tulejki), na której widoczne jest zdobienie w postaci żeberek układających się w literę „Y” – mówi Elżbieta Sieradzka-Burghardt z jarosławskiego Muzeum. – Kształt i bardzo charakterystyczna dekoracja eksponatu nawiązuje do siekierek ze skarbu z miejscowości Ruda na zachodniej Ukrainie – tłumaczy Marcin Burghardt, kierownik Działu Zbiorów i Badań jarosławskiej instytucji. – Znaleziska podobnych przedmiotów koncentrują się przede wszystkim w dorzeczu górnego Dniestru oraz w zachodniej części Kotliny Karpackiej. Do niedawna siekierki typu Ruda nie były znane z terenów naszego kraju – zabytek z Piwody jest dopiero drugim takim obiektem odkrytym w Polsce – wyjaśniają pracownicy muzeum, nadmieniając, że znalezisko poszerza wiedzę na temat dalekich kontaktów mieszkańców ziemi jarosławskiej w epoce brązu.
E. Sieradzka-Burghardt zwraca uwagę, że „Siekiery podobne do tej, która została odkryta w Piwodzie, mogły być używane zarówno jako broń oraz jako narzędzie.
Nie tylko siekierka, ale i topory
Członkowie Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjnego „Grupa Jarosław” podczas swoich poszukiwań natrafili nie tylko na siekierkę, ale także na dwa żelazne topory. Jak mówi M. Burghardt, „Starsze, lepiej zachowane żeleźce (metalowa część topora), zostało znalezione w lasach nad rzeką Szkło pomiędzy miejscowościami Kobylnica Wołoska i Młyny (na pograniczu powiatu lubaczowskiego i jarosławskiego). Forma obiektu zbliża znalezisko do grupy toporów z młodszego stadium okresu wczesnego średniowiecza, które datować można w ramach XI-XIII, a być może nawet XIV w. Trudniejszy w ocenie chronologicznej jest drugi z zabytków, który pochodzi z lasów przy granicy polsko-ukraińskiej w miejscowości Budzyń w powiecie jarosławskim. Jak opowiada M. Burghardt, ze względu na uszkodzenie dolnej części ostrza, dla okazu trudno jest wskazać precyzyjne analogie. Wydaje się, iż należy go zaliczyć do grupy toporów użytkowanych od XIII-XV w. aż do okresu nowożytnego. Co ciekawe, we wnętrzu otworu topora z Budzynia zachowały się pozostałości drewnianego styliska.
M. Burghardt zaznacza, że „Średniowieczne i nowożytne siekiery i topory były przedmiotami wielofunkcyjnymi. – Z jednej strony – topory używane były powszechnie jako broń. Z drugiej strony, siekiery z żelaznymi żeleźcami stanowiły narzędzie codziennej pracy, służące m.in. do ścinania i rąbania drzew. Wydaje się, iż w miarę potrzeb niektóre okazy mogły być użytkowane zamiennie – wyjaśnia.
Jak natrafiono na te znaleziska?
Wszystkie zabytki zostały odkryte przez członków Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjnego „Grupa Jarosław” podczas poszukiwań z wykorzystaniem wykrywaczy metalu prowadzonych na podstawie pozwolenia Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Przemyślu.
Ryszard Marszał, prezes stowarzyszenia zwraca uwagę, że „odkrywanie tajemnic przeszłości ziemi jarosławskiej daje dużo satysfakcji”. – Poprzedni raz na siekierkę z epoki brązu w okolicach Jarosławia natrafiono ponad 100 lat temu, zaś znalezione przez nas żelazne topory to pierwsze tego typu znaleziska w obu miejscowościach. Bardzo nas cieszy, że mogliśmy poprawić parę statystyk oraz zniwelować kolejne białe plamy w poznaniu najdawniejszych dziejów regionu – mówi.
Kolejne znaleziska
Siekierka z epoki brązu oraz topory to nie jedyne zabytki archeologiczne odkryte przez członków Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjnego „Grupa Jarosław”, które trafiły do zbiorów Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich. Przypomnijmy, że w listopadzie 2023 r. Piotr Gorlach, członek stowarzyszenia odkrył w lasach na terenie Nadleśnictwa Jarosław unikatowy miedziany sztylet z końca III tysiąclecia przed Chrystusem, o czym również informowaliśmy na naszych łamach. Niewielki przedmiot, który na chwilę obecną jest najstarszym sztyletem wykonanym z metalu odkrytym na terenie południowo-wschodniej Polski, dziś stanowi ozdobę stałej wystawy archeologicznej w jarosławskim Muzeum. –Odkryte niedawno eksponaty wkrótce do niego dołączą – informuje muzeum.
Opr. EK