Na terenie gminy Gać w powiecie przeworskim dokonano niezwykłego odkrycia. Archeologom udało się odkryć dobrze zachowany szkielet dziecka z okresu wpływów rzymskich, a więc z II wieku n.e.
Prowadząca wykopaliska dr Anna Lasota-Kuś z Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk w Krakowie w obszernej rozmowie z dziennikarką RMF FM, Magdaleną Opyd, wyjaśniła że zarówno odkryty grób szkieletowy dziecka, jak i wszystkie inne pochówki ciałopalne pochodzą z tzw. wczesnego okresu wpływów rzymskich, a więc z pierwszych dwóch wieków naszej ery.
– Cmentarzysko zostało odkryte przypadkiem już w 1903 roku. Miejscowa ludność, prowadząc prace ziemne, natrafiła na metalowe przedmioty. W tym czasie w Przeworsku przebywał profesor Karol Hadaczek. Dowiedział się o odkryciu i przeprowadził tu pierwsze badania. Rok później udało mu się odkryć groby ciałopalne, których było aż 180, wówczas było to największe cmentarzysko z tego okresu – opowiedziała A. Lasota-Kuś dodając, że postanowiła wrócić w ten teren ze względu na podobieństwo swoich zainteresowań badawczych. Jak się okazało, było warto, bo nie wszystkie groby zostały wtedy przebadane. W trakcie lokalizacji miejsca, prowadząca badania przypadkiem dowiedziała się o liście napisanym w 1960 r. przez człowieka, który jako dziecko był świadkiem wykopalisk w Gaci. List zawierał odręcznie narysowaną mapkę.
– Z kopią tego listu wybrałam się w 2008 r. do miejscowości Gać i na podstawie odnalezionych punktów zaznaczonych na mapce udało się wyznaczyć pierwszy wykop – relacjonowała A. Lasota-Kuś.
Badania trwały od 2008 roku, w tym czasie udało się odnaleźć jeszcze sto innych grobów. Niemal wszystkie były ciałopalne, dużym odkryciem było więc znalezienie dwóch pochówków szkieletowych – w tym, w ubiegłym roku bardzo dobrze zachowany grób dziecka z bardzo dobrze zachowanymi zębami, co daje duże możliwości przeprowadzenia badań izotopowych, które mogą dużo powiedzieć m.in. o diecie tego dziecka.
Obecnie trwa żmudny proces opracowywania naukowego. Wszystkie zabytki muszą zostać zakonserwowane, a fragmenty naczyń ceramicznych zrekonstruowane i wyrysowane. Po naukowym opracowaniu trafią do Muzeum Archeologicznego w Krakowie.
Opr. DP
Pozostałości po stosie ciałoplanym odkryte w Gaci/fot. Anna Lasota-Kuś