Niedawno, 29 kwietnia, obchodziliśmy Dzień Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego w czasie II wojny światowej, kiedy życie straciło ok. 3000 polskich księży, co stanowiło ok. 20% ogółu przedwojennego duchowieństwa. Wspólnie z przeworskim Muzeum prezentujemy sylwetki kapłanów-męczenników, związanych z przeworskimi kościołami św. Barbary, Ducha Świętego i Matki Bożej Śnieżnej.
Błogosławiony o. Anastazy Pankiewicz OFM (9 VII 1882, Nagórzany – 20 V 1942, Hartheim) – bernardyn, do zakonu wstąpił w 1900 r., śluby wieczyste złożył w 1904 r., a święcenia kapłańskie przyjął w 1906 r.; pracował m.in. jako wikariusz klasztoru w Przeworsku (1912) i gwardian klasztoru w Krakowie (1919-1930); inicjator powstania klasztoru bernardynów Łodzi z kościołem pw. św. Elżbiety Węgierskiej i Ogólnokształcącym Gimnazjum Męskim (1930-1941); aresztowany przez Niemców w X 1941 r., więzień obozów w Konstantynowie Łódzkim i Dachau, zmarł 20 V 1942 r. wykrwawiwszy się po obcięciu dłoni (stracił je, pomagając współwięźniowi wsiąść do samochodu); beatyfikowany przez św. Jana Pawła II w grupie 108 polskich męczenników 13 VI 1999 r.
Sługa Boży ks. Stanisław Kołodziej (1 II 1907, Bączal Górny – 17 XII 1942, KL Dachau) – kapłan diecezji przemyskiej, święcenia przyjął w 1932 r., w parafii pw. Ducha Świętego w Przeworsku pracował w latach 1938-1939 jako wikariusz, znalazł się w grupie przedstawicieli inteligencji przeworskiej internowanych 3 XI 1939 r., wraz z którymi trafił do więzienia w Rzeszowie; następnie powierzono mu funkcję proboszcza w Kobylanach, gdzie 15 II 1941 r. w wyniku donosu ukraińskich nacjonalistów został aresztowany przez Niemców i osadzony w więzieniu w Jaśle, a następnie w Krakowie, skąd 5 IV 1941 r. został przewieziony do obozu Auschwitz, a 5 V 1941 r. skierowano go do obozu Dachau. Stał się ofiarą eksperymentów medycznych, co w połączeniu z ogólnym wycieńczeniem przyczyniło się do zgonu 17 XII 1942 r. Trwa jego proces beatyfikacyjny (od 2003 r.) w ramach II grupy polskich męczenników II wojny światowej (122 osoby).
Sługa Boży ks. Józef Słupina CM (4 III 1880, Królewska Huta – 30 VIII 1940, KL Auschwitz) – misjonarz św. Wincentego a Paulo, do zgromadzenia wstąpił w 1898 r., święcenia kapłańskie przyjął w 1906 r., zajmował się głoszeniem misji parafialnych i rekolekcji, pracował w klasztorach w Tarnowie, Nowym Witkowie, Lwowie, Jeziorzanach i New Haven (USA), w latach 1920-1921 powierzono mu obowiązki kapelana klasztoru sióstr szarytek w Przeworsku, a zarazem duszpasterza miejscowego kościoła pw. Matki Bożej Śnieżnej, od 1928 r. pełnił funkcję rektora kościoła zakonnego na Kleparzu w Krakowie, 15 VII 1940 r. został aresztowany z grupą współbraci przez Niemców i osadzony więzieniu przy ul. Montelupich, skąd trafił 30 VIII 1940 r. do obozu Auschwitz, gdzie już pierwszego dnia został zamordowany przez esesmana, rozwścieczonego widokiem kapłana w sutannie, poprzez zmiażdżenie butami klatki piersiowej. Podobnie jak w przypadku ks. Kołodzieja, prowadzony jest jego proces beatyfikacyjny w grupie 122 męczenników.
Szymon Wilk
Muzeum w Przeworsku
Zespół Pałacowo-Parkowy