Jeden z 44 ogrodów

W latach 20. XIX w. po ukończeniu budowy pałacu na zrębach dworu („zamku”) w Przeworsku, książę Henryk Lubomirski umieścił w pałacu kolekcję dzieł sztuki, ponadto bibliotekę i archiwum rodowe. Henryk powiększał księgozbiór o dzieła z zakresu sztuk pięknych, botaniki, pomologii (nauki o drzewach i krzewach owocowych), książę był bowiem również miłośnikiem i znawcą sztuki ogrodowej.

 

Już jako 15-letni młodzieniec, w 1792 r. mieszkając w Łańcucie, wykonał dwa plany – plan parku i ogrodu w Łańcucie, które zadedykował swej przybranej matce – Izabeli Lubomirskiej. Po śmierci Izabeli w 1816 r., książę Henryk przeniósł się do Przeworska, który stał się „rezydencją letnią dziedziców z ogrodem włoskim”. Upiększaniem ogrodu i przekształcaniem go w krajobrazowy park angielski zajmowała się żona Henryka – Teresa córka stolnika litewskiego Józefa Klemensa Czartoryskiego. W 1825 roku Henryk stał się pomysłodawcą i fundatorem wydania albumu z litografiami, zatytułowanego „Zbiór widoków celniejszych ogrodów w Polszcze”. Przygotowaniem widoków zajął się lwowski malarz i pejzażysta Antoni Lange (1774-1842), zajmujący się na stałe malowaniem dekoracji teatralnych dla teatru we Lwowie. Drugim istotnym obszarem działalności Langego, było malarstwo pejzażowe z miejscowości Wołynia, Podola, Małopolski. W 1823 r. ukazał jego autorstwa „Zbiór naypiękniejszych i nayinteresowniejszych okolic w Galicyi”, album zawierający 35 (37) grafik. Na zlecenie księcia Henryka rozpoczął prace nad wizerunkami założeń ogrodowych z początku XIX w. 44 grafiki – litografie ukazywały się w okresie 1825-1827, w 11 tekach (zeszytach). Wydawcą sztychów był Piotr Piller, właściciel drukarni założonej w 1773 roku we Lwowie. Nie zachował się komplet 44 grafik. Wiadomo, iż wśród widoków, oprócz Przeworska i Równego (grafiki eksponowane w Muzeum – Pałacu Lubomirskich), w „Zbiorze” znajdowały się widoki pałaców i zamków z ogrodami w miejscowościach, m.in.: Balice – Józefa Baworowskiego, Dubiecko – Macieja Krasickiego, Białozurka – pałac Michała Brzostowskiego, Winniczki, Kołtów, Zbaraż, Trembowla, Świrz – zamek Cetnerów, Rudniki – pałac Strachockiego, a także pałace w Łazienkach, Wilanowie i Rogalinie oraz widok na Klasztor Bielański k. Krakowa czy kaplica i pustelnia św. Bronisławy pod Krakowem.

 

Źródło: Muzeum w Przeworsku

 

„Rys. Ant. Lange. Z lito. P. Pillera we Lwowie. Pałac w Przeworsku w Galicyi Cyrkule Rzeszowskim J. O. Księcia Henryka Lubomirskiego” (Tytuł w j. francuskim i j. polskim, przedzielony zdobnikiem z liczbą 3.)